स्ट्रोक के हो? मनोसामाजिक सहजकर्ता दिनेश बुढाथोकी

फोटो:- दिनेश facebook

गल्छि खबर भदौ १०।

स्ट्रोक के हो? 
मनोसामाजिक सहजकर्ता दिनेश बुढाथोकी ।

       स्ट्रोक एक गम्भीर जीवन-धम्की दिने चिकित्सा अवस्था हो, जुन मस्तिष्कको भागमा रगत आपूर्ति बन्द हुँदा हुन्छ। स्ट्रोक एक चिकित्सा आपातकालीन हो र तत्काल उपचार आवश्यक छ। जति चाँडो व्यक्तिले स्ट्रोकको उपचार पाउँछ, त्यति नै कम क्षति हुने सम्भावना हुन्छ। यदि तपाईंलाई वा अरू कसैलाई स्ट्रोक भएको शंका छ भने, तुरुन्तै सम्बन्धित डाक्टरलाई सम्पर्क गर्न जरुरी छ।

स्ट्रोक को लक्षण:-

स्ट्रोकका मुख्य लक्षणहरू FAST शब्दको साथ सम्झन सकिन्छ:

१) अनुहार (Face) - अनुहार १ तर्फ झरेको हुन सक्छ, व्यक्ति हाँस्न सक्षम नहुन सक्छ, वा उनको मुख वा आँखा खसेको हुन सक्छ।

२) हातहरू(Arms) - संदिग्ध स्ट्रोक भएको व्यक्तिले १ पाखुरामा कमजोरी वा सुन्नको कारण दुवै हात उठाउन र त्यहाँ राख्न सक्षम नहुन सक्छ।

३) बोली (Sounds) - तिनीहरूको बोली अस्पष्ट वा गडबड हुन सक्छ, वा व्यक्ति जागृत देखिने बावजुद पनि बोल्न सक्षम नहुन सक्छ; तपाईंले उनीहरूलाई के भन्दै हुनुहुन्छ भन्ने कुरा बुझ्न पनि उनीहरूलाई समस्या हुन सक्छ।

४) समय(Time) - यदि तपाइँ यी मध्ये कुनै पनि संकेत वा लक्षण देख्नुहुन्छ भने तुरुन्तै सम्बन्धित डाक्टर सँग सल्लाह लिनु पर्छ ।

स्ट्रोक को कारणहरु:-

सबै अंगहरू जस्तै, मस्तिष्कलाई रगतद्वारा प्रदान गरिएको अक्सिजन र पोषक तत्वहरू ठीकसँग काम गर्न चाहिन्छ। रगतको आपूर्ति रोकियो वा रोकियो भने, मस्तिष्कका कोशिकाहरू मर्न थाल्छन्। यसले मस्तिष्कमा चोटपटक, अशक्तता र सम्भवतः मृत्यु निम्त्याउन सक्छ।

स्ट्रोकका २ मुख्य कारणहरू छन्:-

१) इस्केमिक - जहाँ रगत जमेको कारण रगत आपूर्ति बन्द हुन्छ, सबै केसहरूको 85% हो
२) हेमोरेजिक - जहाँ मस्तिष्कलाई आपूर्ति गर्ने कमजोर रक्तनली फुट्छ
त्यहाँ एक सम्बन्धित अवस्था पनि छ जसलाई ट्रान्जिएन्ट इस्केमिक आक्रमण (TIA) भनिन्छ, जहाँ मस्तिष्कमा रक्त आपूर्ति अस्थायी रूपमा अवरुद्ध हुन्छ। यसले मिनी स्ट्रोकको रूपमा चिनिने कारण बनाउँछ। यो केहि मिनेट टिक्न सक्छ वा 24 घण्टा सम्म रहन सक्छ। TIAs लाई तुरुन्तै उपचार गरिनु पर्छ, किनकि तिनीहरू प्रायः एक चेतावनी चिन्ह हुन् जुन तपाईं निकट भविष्यमा पूर्ण स्ट्रोकको जोखिममा हुनुहुन्छ।
जति सक्दो चाँडो चिकित्सकीय सल्लाह लिनुहोस्, तपाईंको लक्षणहरू राम्रो भए तापनि। निश्चित अवस्थाहरूले स्ट्रोक हुने जोखिम बढाउँछन्।

जसमा:-
- उच्च रक्तचाप (उच्च रक्तचाप)
- उच्च कोलेस्ट्रोल
- अनियमित मुटुको धड्कन (एट्रियल फाइब्रिलेसन)
- मधुमेह

स्ट्रोक को उपचार:-

मस्तिष्कको कुन भागमा असर परेको थियो र के कारणले भएको थियो भन्ने सहितको उपचार तपाईलाई भएको स्ट्रोकको प्रकारमा निर्भर गर्दछ।
स्ट्रोक सामान्यतया औषधि संग उपचार गरिन्छ। यसमा रगत जम्ने, रक्तचाप कम गर्ने र कोलेस्ट्रोलको स्तर घटाउने औषधिहरू समावेश छन्। केही अवस्थामा, रगत थक्का हटाउन प्रक्रियाहरू आवश्यक हुन सक्छ। मस्तिष्कको सूजनको उपचार गर्न र थप रक्तस्रावको जोखिम कम गर्न शल्यक्रिया पनि आवश्यक हुन सक्छ यदि यो तपाईंको स्ट्रोकको कारण हो।

स्ट्रोकबाट निको हुँदै:-

स्ट्रोकबाट बाँचेका मानिसहरू प्रायः उनीहरूको मस्तिष्कमा चोटपटकको कारण दीर्घकालीन समस्याहरूसँग बाँच्छन्।
केही व्यक्तिहरूलाई उनीहरूको पुरानो स्वतन्त्रता पुन: प्राप्ति गर्न सक्नु अघि लामो समयसम्म पुनर्वास चाहिन्छ, जबकि धेरैलाई कहिल्यै पूर्ण रूपमा निको हुँदैन र उनीहरूको स्ट्रोक पछि निरन्तर समर्थन चाहिन्छ।

स्थानीय अधिकारीहरूले उनीहरूको आवश्यकताको रूपमा मूल्याङ्कन गरिएको जो कोहीको लागि नि: शुल्क पुनर्स्थापना सेवाहरू उपलब्ध गराउनु पर्छ। यी सेवाहरूले स्ट्रोकबाट निको हुने व्यक्तिलाई घरमा स्वतन्त्र रूपमा बस्न आवश्यक पर्ने सीपहरू सिक्न वा पुनः सिक्न मद्दत गर्दछ।

केही व्यक्तिहरूलाई उनीहरूको दैनिक गतिविधिहरूमा केही प्रकारको हेरचाह वा मद्दतको आवश्यकता पर्दछ। उदाहरणका लागि, एक हेरचाह कार्यकर्ता व्यक्तिको घरमा लुगा धुने र लुगा लगाउन मद्दत गर्न वा संगत प्रदान गर्न आउन सक्छ।

स्ट्रोक को रोकथाम:-

तपाईंले स्ट्रोकको जोखिमलाई उल्लेखनीय रूपमा कम गर्न सक्नुहुन्छ यदि तपाईंले:
- राम्रोसँग खानुहोस
- नियमित व्यायाम लिनुहोस्
- रक्सीको सल्लाह पालना गर्नुहोस् (हप्तामा १४ युनिटभन्दा बढी पिउनु हुँदैन)
- धुम्रपान छोड्नुहोस्

यदि तपाइँसँग एक अवस्था छ जसले तपाइँको स्ट्रोकको जोखिम बढाउँछ, यो प्रभावकारी रूपमा व्यवस्थापन गर्न महत्त्वपूर्ण छ। उदाहरणका लागि, तपाईंलाई उच्च रक्तचाप वा कोलेस्ट्रोलको स्तर कम गर्न सिफारिस गरिएको औषधि लिनुहोस्।
यदि तपाईंलाई विगतमा स्ट्रोक वा TIA भएको छ भने, यी उपायहरू विशेष गरी महत्त्वपूर्ण छन् किनभने तपाईंको अर्को स्ट्रोक हुने जोखिम धेरै बढेको छ।